COVID-19 Bağlamında 7244 Sayılı Torba Yasa İle Getirilen Değişiklikler

COVID-19 Bağlamında 7244 Sayılı Torba Yasa İle Getirilen Değişiklikler

GİRİŞ

Koronavirüs salgını sebebiyle ekonomide, ticari ilişkilerde ve sosyal hayatta oluşan ve oluşabilecek aksaklıkları gidermek amacıyla yeni tedbir ve düzenlemeler içeren Yeni Koronavirüs salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Torba Kanun”) 17.04.2020 tarihli ve 31102 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. İşbu bilgi notumuzda, Kanun’da belirtilen bazı alacakların ertelenmesi, alınmaması veya yapılandırılması, süre uzatımı, toplantı erteleme ile iş hukuku ve şirketler hukuku alanlarında yapılan önemli düzenlemeler ve değişikliklere yönelik olarak bilgilendirme yapılacaktır.

1.Bazı Alacakların Ertelenmesi, Alınmaması veya Yapılandırılması

Torba Kanun’un 1. maddesi uyarınca Covid-19 kaynaklı zorlayıcı sebep gerekçesiyle aşağıdaki alacakların 3 ay süreyle ertelenmesine karar verilmesi konusunda yetkilendirme yapılmıştır. Ertelenen ilgili alacaklar, süre sonunda ertelenen süre kadar eşit taksitler halinde ve herhangi bir gecikme zammı ve faiz uygulanmaksızın tahsil edilecektir:

• Hazine taşınmazlarına ilişkin olarak ödenmesi gereken bedeller ile ecrimisil bedellerinden 01.04.2020 tarihinden itibaren 3 aylık döneme ilişkin bedeller, 3 ay süreyle ertelenebilecektir,
• Büyükşehir belediyeleri, belediyeler, il özel idareleri ve bağlı kuruluşları ile bunların üyesi olduğu mahalli idare birliklerinin mülkiyetinde veya tasarrufunda olan taşınmazlara ilişkin olarak satış, ecrimisil ve kiralamadan kaynaklanan bedeller, 19.03.2020 tarihinden itibaren 3 aylık döneme ilişkin bedeller 3 ay süreyle ertelenebilecektir. Faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunamayan işletmelerin faaliyette bulunmadığı döneme ilişkin olarak kira bedelleri tahsil edilmeyecektir,
• Büyükşehir belediyeleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarının konutlardan, faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunamayan işyerlerinden 17.04.2020 tarihinden itibaren su tüketimine bağlı 3 aylık döneme ilişkin alacakları, 3 ay süreyle ertelenebilecektir,
• Büyükşehir belediyeleri ile belediyeler, kendisinden izin veya ruhsat almak ya da hat kiralamak suretiyle çalışan gerçek ve tüzel kişilere, toplu taşıma hizmetinin kesintisiz olarak yürütülebilmesiyle sınırlı olacak şekilde, 17.04.2020 tarihinden itibaren 3 aylık süreyle sınırlı olmak üzere gelir desteği ödemesi yapabilecek olup belirlenen döneme tekabül eden ruhsat, izin, hat kirası borçlarını 3 ay süreyle erteleyebilecektir.

Aynı madde kapsamında aşağıda sayılan alacakların, 3 ay süreyle ertelenmesine (süre sonunda ertelenen süre kadar eşit taksitler halinde ve herhangi bir gecikme zammı ve faiz uygulanmaksızın) karar verilmiştir:

• Turizm tesisi maksadıyla verilen izinler hariç olmak üzere 6831 sayılı Orman Kanunu gereğince Devlet ormanlarında gerçek ve özel hukuk tüzel kişileri adına verilen izinler ile 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu gereğince kiraya verilen mesire yerleri ve taşınmazlardan 01.04.2020 tarihinden itibaren 3 aylık döneme ilişkin bedeller 3 ay süreyle ertelenmiştir,
• 2873 sayılı Millî Parklar Kanununa tabi yerlerde yapılan kiralamalardan 01.04.2020 tarihinden itibaren 3 aylık döneme ilişkin tahsil edilmesi gereken bedeller 3 ay süreyle ertelenmiştir,
• Büyükşehir belediyeleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlar tarafından gelir vergisi tevkifatı beyan ve ödemeleri ile tüm sosyal sigorta prim ödemeleri ve Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne yapılan yıllık taksit ödemelerinden 17.04.2020 tarihinden itibaren 3 aylık döneme ilişkin tahsil edilmesi gereken bedeller 3 ay süreyle ertelenmiştir,
• 351 sayılı Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurt Hizmetleri Kanunu kapsamındaki kredi borçları 17.04.2020 tarihinden itibaren 3 ay süreyle ertelenmiştir,
• Yeniden yapılandırılan ve yılda bir taksit olmak üzere ödenen Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu (DFİF) kaynaklı kredi borçlarının 2020 yılına ait borç taksit ödemesi, faizsiz olarak 2021 yılına ertelenmiş ve 2021 yılı dahil daha sonraki yıllarda ödenecek taksit tutarları da faizsiz olarak birer yıl süreyle ertelenmiştir. Aşağıda sayılan bedellerin alınmamasına karar verilmiştir:
• Faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunamayan işletmelerin yıllık ilan ve reklam vergileri ile yıllık çevre temizlik vergilerinin, faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunulamayan dönemlere isabet eden kısma ilişkin bedeller,
• 1618 sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu madde 35 yarınca düzenlenen 2020 yılına ilişkin yıllık aidatı,

Son olarak, Torba Kanun uyarınca Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi’nin (TEDAŞ) elektrik tüketiminden kaynaklanan alacaklarının yeniden yapılandırılmasına karar verilmiştir.

2.Süre Uzatımı, Toplantı Erteleme ve Uzaktan Çalışma

Torba Kanun’un 2. maddesi uyarınca, Covid-19 salgınından kaynaklanan zorlayıcı sebep nedeniyle, bazı kurumlar özelinde süre uzatımı/erteleme imkânı getirilmiştir:

• 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamında verilmiş olup 2020 yılı içinde geçerlilik süresi dolacak olan lisansların geçerlilik süresi bir yıl uzatılmıştır,
• 4922 sayılı Denizde Can ve Mal Koruma Hakkında Kanunu kapsamında verilen ve 11.03.2020 tarihi ile 31.07.2020 tarihi aralığında süresi dolan denize elverişlilik belgelerinin geçerlilik süresi 01.08.2020 tarihine kadar uzatılmıştır,
• 4922 sayılı Denizde Can ve Mal Koruma Hakkında Kanunu çerçevesinde ticaret gemilerinde yapılacak denetimler 01.08.2020 tarihine kadar ertelenmiştir.

Aşağıda belirtilen bazı tüzel kişilikler nezdinde beyanname verilmesi ve genel kurul toplantılarının yapılmasına yönelik olarak, ertelemenin sona erme tarihinden itibaren 30 gün içinde yerine getirilmesi şartıyla, erteleme kabul edilmiştir:

• Dernekler tarafından verilecek bildirim ve beyannameler ile dernek genel kurul toplantıları 31.07.2020 tarihine kadar ertelenmiştir.
• Kooperatifler Kanunu kapsamındaki genel kurul toplantıları 31.07.2020 tarihine kadar ertelenmiştir.
• Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu ile Tarımsal Üretici Birlikleri Kanunu kapsamındaki genel kurul toplantıları 31.07.2020 tarihine kadar ertelenir.
• 2020 yılı Mayıs ayı içinde yapılacak Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Genel Kurulu, 2021 yılı genel kurulu ile birlikte yapılacaktır.
• 2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanunun 33. maddesine göre yapılması gereken seçimler 2020 yılında yapılmayacaktır.
• Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde ve teknoloji geliştirme bölgelerinde yürütülen faaliyetler, Sanayi ve Teknoloji Bakanı’nın izniyle 11.03.2020 tarihinden itibaren 4 ay süreyle Ar-Ge ve tasarım merkezleri ve teknoloji geliştirme bölgelerinin dışında da yürütülebilecektir.
• 2020 yılı sendika ve konfederasyonların üye sayılarının belirlenmesi için kurumlar tarafından yapılacak tespit için 15.07.2020 tarihi esas alınacak ve tespit tutanağı en geç 31.07.2020 tarihine kadar Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na gönderilecektir.
• Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu kapsamındaki yetki tespitlerinin verilmesi, toplu iş sözleşmelerinin yapılması, toplu iş uyuşmazlıklarının çözümü ile grev ve lokavta ilişkin süreler 17.04.2020 tarihinden itibaren 3 ay süreyle uzatılmıştır.
• Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazların satışı, kiraya verilmesi, trampası, arsa veya kat karşılığı inşaat yaptırılması ve sınırlı ayni hak tesisi işlemleri ile devlete ait yerlerin kiraya verilmesi ve kullanma izni verilmesi ihaleleri, 31.07.2020 tarihine kadar Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın bağlı kuruluşlarına ait teknik altyapı kullanılmak suretiyle elektronik ortamda yapılabilecektir.

3.İşten Çıkarma Yasağı ve Nakdi Ücret Desteği

Torba Kanun ile 4857 sayılı İş Kanunu (“İş Kanunu”) kapsamında iş sözleşmelerinin işveren tarafından fesih yasağı ile 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamında Covid-19 salgını sebebi ile hak kayıplarına uğramaması amacıyla belli şartları sağlayan çalışanlara nakdi ücret desteği verilmesine yönelik düzenlemeler yapılmıştır.

3.a. Sözleşmeyi Fesih Yasağı

İş Kanunu’na eklenen Geçici Madde 10 uyarınca İş Kanunu kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın her türlü iş veya hizmet sözleşmesi, bu maddenin yürürlüğe girdiği 17.04.2020 tarihinden itibaren 3 ay süre ile işveren tarafından feshedilemeyecektir. İşbu düzenlemeden İş Kanunu madde 25/II ve diğer kanunlar uyarınca ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dolayısıyla işveren tarafından yapılacak olan fesihler hariç tutulmuştur.

Buna uygun olarak işveren, söz konusu 3 aylık yasak süresinde, işçiyi tamamen veya kısmen ücretsiz izne çıkarma hakkına sahiptir. Bu madde kapsamında ücretsiz izne ayrılmak, işçiye İş Kanunu madde 24 altında haklı nedene dayanarak sözleşmeyi feshetme hakkı da tanımayacaktır.

Söz konusu hükümlere aykırı olarak iş sözleşmesini fesheden işveren veya işveren vekiline, sözleşmesi feshedilen her bir işçi için fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası verilecektir.

Torba Kanun ile Cumhurbaşkanına yukarıda belirtilen 3 aylık süreyi 6 aya kadar uzatma yetkisi verilmiştir.

3.b. Nakdi Ücret Desteği

İş Kanunu altında yukarıda getirilen düzenlemeye paralel olarak ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneği alamayan işçiler ile 15.03.2020 tarihinden sonra İşsizlik Sigortası Kanunu’nun 51. Maddesi kapsamında olup iş sözleşmesi feshedilen ve işsizlik ödeneğinden yaralanamayan işçilere, belirlenen 3 aylık fesih yasağı süresini geçmeyecek şekilde ücretsiz izinde bulundukları veya işsiz kaldıkları süre kadar, İşsizlik Sigortası Fonu’ndan günlük 39,24 TL nakdi ücret desteği sağlanacaktır. Ancak herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı alan işçiler, nakdi destek ücretinden faydalanamayacaktır.

Fesih yasağı kapsamında işveren tarafından ücretsiz izne çıkarılan ve yukarıda belirtilen nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin, işveren tarafından fiilen çalışmaya devam ettirilmesi durumunda, çalıştırılan her işçi veya çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olacak şekilde fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacak olup buna ek olarak işveren, ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte işçiye ödenen nakdi ücret desteğini geri ödemekle de yükümlü olacaktır.

Nakdi ücret desteğinden yararlanmasına rağmen genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamına girmeyenler, genel sağlık sigortalısı sayılacak olup söz konusu kişilerin genel sağlık sigortası primleri ise İşsizlik Sigortası Fonu ‘ndan karşılanacaktır.

Son olarak, Torba Kanun madde 8 uyarınca İşsizlik Sigortası Kanunu’na eklenen Geçici Madde 25, işverenler tarafından yapılan kısa çalışma ödeneği başvuruları için, İŞKUR tarafından yapılacak uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin, işverenlerin beyanları doğrultusunda kısa çalışma ödemelerinin gerçekleştirileceği düzenlenmiştir. Başvurular kapsamında işveren tarafından hatalı bilgi ve belge sebebi verilmesi sebebi ile çalışanlara yapılan fazla ve yersiz ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edileceği belirtilmiştir. İşbu düzenleme, 29.02.2020 tarihinden itibaren uygulanmak üzere yürürlüğe girmiştir.

4.Sermaye Şirketlerinde Kâr Payı Sınırlaması

Torba Kanun ile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na eklenen Geçici 13. Madde uyarınca, devlet, il özel idaresi, belediye, köy ile diğer kamu tüzel kişilerinin ve sermayesinin %50’sinden fazlası kamuya ait fonların, doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin %50’sinden fazlasına sahip olduğu şirketler hariç olmak üzere, sermaye şirketleri 30.09.2020 tarihine kadar:

• 2019 yılı net dönem kârlarının yalnızca %25’ine kadarının dağıtımına karar verebilecek,
• Geçmiş yıl kârlarını ve serbest yedek akçelerini dağıtamayacak,
• Genel kurulca yönetim kuruluna kâr payı avansı dağıtımı yetkisi veremeyecektir.

Genel kurulca 2019 yılı hesap dönemine ilişkin kâr payı dağıtımı kararı almış; ancak henüz pay sahiplerine ödeme yapmamış veya kısmi ödeme yapmış sermaye şirketleri ise, aynı madde uyarınca 2019 yılı net dönem kârının %25’ini aşan kısma ilişkin ödemeleri 30.09.2020 tarihinden önce yapamayacaktır. Cumhurbaşkanı 30.09.2020 olarak belirlenen sürenin kısaltılmasına veya 3 ay süre ile uzatılmasına karar verebilecektir.

5.Perakende Ticarette Fahiş Fiyat Artışına Yönelik Düzenlemeler ve İdari Para Cezaları

Torba Kanun ile 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da (“6585 Sayılı Kanun”) yapılan değişiklik uyarınca, bir mal veya hizmetin satış fiyatında fahiş artış yapan üretici, tedarikçi ve perakende işletmelere 10.000 TL ile 100.000 TL; piyasada darlık yaratıcı, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunan üretici, tedarikçi ve perakende işletmelere ise 50.000 TL ile 500.000 TL arasında idari para cezası uygulanacağı düzenlenmiştir.

Bununla birlikte, üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarına yönelik düzenlemeler yapmak, denetim ve incelemelerde bulunarak yukarıda belirttiğimiz idari para cezalarını uygulamak ve gerekli tedbirleri almak amacıyla Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu oluşturulmuştur.

İlgili Torba Kanun metnine buradan ulaşabilirsiniz.